آموزش خیاطی راسته‌دوزی از صفر تا صد +( راهنمای گام‌به‌گام دوخت مستقیم و صاف برای مبتدیان )
یادگیری خیاطی، به خصوص دوخت راسته، از مهارت های مهمی است که هر کسی که به دوخت علاقه دارد، باید یاد بگیرد. شاید برایتان سوال پیش آمده باشد که چگونه بعضی لباس ها یا پرده ها خطوط دوخت کاملا صاف و یکنواختی دارند؟ یا اینکه چرا بعضی دوخت ها با وجود وقت گذاشتن زیاد، همیشه نامرتب و ضعیف به نظر می رسد؟
در این آموزش خیاطی راسته دوزی از شناخت ابزار و وسایل مورد نیاز مثل چرخ خیاطی، قیچی، نخ و سوزن گرفته تا روش درست نخ کشی، تنظیم فشار پایه و طول دوخت و حتی نکات مهم برای جلوگیری از مشکلات رایج مثل شکستن سوزن یا پاره شدن نخ، همه چیز را توضیح داده ایم.
شما با دنبال کردن این راهنمای جامع، حتی اگر تازه کار هم باشید، می توانید دوختی صاف، یکنواخت و حرفه ای داشته باشید و با گذر زمان، مهارت خود را به سطح پیشرفته برسانید.
راسته دوزی چیست و چه کاربردی دارد؟
راسته دوزی از مهم ترین مهارت ها در خیاطی است که در آن، دوخت پارچه به صورت صاف و منظم انجام می شود. از این روش برای دوخت بخش های مختلف لباس مثل یقه، آستین، دامن، شلوار و حتی دوخت پرده، ملحفه و وسایل پارچه ای خانه استفاده می شود.
این کار با چرخ های مخصوص راسته دوزی انجام می گیرد که می توان سرعت و فاصله دوخت را روی آن تنظیم کرد. چرخ های صنعتی معمولا برای کار زیاد و پارچه های ضخیم مناسب اند، در حالی که چرخ های خانگی برای دوخت های ظریف تر به کار می روند. یادگیری راسته دوزی پایه ی ورود به دنیای خیاطی است، چون بدون تسلط بر آن، انجام دوخت های حرفه ای دیگر ممکن نیست.
ابزار و تجهیزات لازم برای شروع راسته دوزی
برای شروع کار راسته دوزی، تهیه وسایل زیر ضروری است:
چرخ خیاطی راسته دوز صنعتی
اصلی ترین وسیله در این حرفه، چرخ راسته دوز صنعتی است. این چرخ ها برای دوخت های مستقیم و طولانی طراحی شده اند و دوخت ها را به صورت یکنواخت، سریع و با صدای کم انجام می دهند. برای شروع، بهتر است از مدل هایی استفاده شود که موتور مستقیم و قابلیت تنظیم سرعت دارند.
قیچی خیاطی
قیچی تیز و با کیفیت یکی از ابزار های حیاتی در آموزش خیاطی راسته دوزی است. قیچی مخصوص پارچه باید فقط برای برش پارچه استفاده گردد تا تیغه آن کند نشود. استفاده از قیچی سبک با تیغه بلند، باعث برش صاف تر و راحت تر می شود.
متر اندازه گیری نرم
متر خیاطی ابزاری انعطاف پذیر است که برای اندازه گیری دقیق بدن و پارچه استفاده می گردد. توصیه می شود از متر های دو طرفه استفاده شود.
سوزن چرخ و سوزن دستی
انتخاب سوزن مناسب به نوع پارچه بستگی دارد. برای پارچه های ضخیم مانند کتان یا جین، سوزنی با شماره بزرگ تر و برای پارچه های نازک، سوزن ظریف تر مناسب است. سوزن باید سالم، تیز و بدون زنگ زدگی باشد.
نخ دوخت با کیفیت
نخ مرغوب، نقش مهمی در تمیزی و استحکام دوخت دارد. نخ پلی استر معمولا بهترین گزینه است، زیرا دوام بالایی دارد و در هنگام دوخت، پرز نمی دهد. رنگ نخ هم بهتر است نزدیک به رنگ پارچه انتخاب شود تا دوخت کمتر دیده شود.
اتو و میز اتو
برای فرم دهی لباس و تثبیت درز ها، اتوکشی در هر مرحله از دوخت ضروری است. استفاده از اتوی بخار مخزن دار به دلیل فشار بخار یکنواخت توصیه می شود. میز اتو هم باید نسوز و در ارتفاع مناسبی تنظیم شود تا کار به راحتی انجام گیرد.
صابون خیاطی یا خودکار حرارتی
برای علامت گذاری روی پارچه، از صابون خیاطی یا خودکار حرارتی استفاده می شود. مزیت خودکار حرارتی این است که پس از اتوکشی، اثر آن کاملاً از روی پارچه پاک می شود.
رولت و کاغذ الگو
رولت ابزاری دندانه دار است که برای انتقال طرح و اندازه ی الگو از روی کاغذ به پارچه به کار می رود. این ابزار باعث می شود خطوط دقیق و منظمی روی پارچه به وجود آید، بدون این که بافت آن آسیب ببیند.
بشکاف یا درزبر
بشکاف وسیله ای برای باز کردن درز های اشتباه یا جدا کردن نخ دوخت است. استفاده از بشکاف سبب می شود نخ بدون آسیب زدن به پارچه جدا شود.
انگشتانه فلزی یا چرمی
در دوخت های دستی، انگشتانه از آسیب دیدگی انگشت جلوگیری می کند. مدل چرمی انعطاف پذیر تر است، اما نوع فلزی برای کار های سنگین تر مناسب می باشد.
میز برش
میز برش محل اصلی آماده سازی و برش پارچه است. سطح آن بایستی صاف و مقاوم باشد و ارتفاع آن طوری تنظیم شود که هنگام کار، بدن خسته نشود. بهتر است میز دارای کشو یا قفسه برای نگهداری ابزار ها باشد.
سوزن ته گرد و جای سوزن
سوزن ته گرد برای ثابت نگه داشتن تکه های پارچه قبل از دوخت استفاده می شود. نگهداری آن ها در بالشتک یا جای سوزن مخصوص باعث نظم بیشتر و جلوگیری از گم شدن آن ها می شود.
خط کش و گونیا خیاطی
در طراحی الگو و اصلاح اندازه ها، از خط کش، پیستوله و گونیا استفاده می شود. این ابزار ها کمک می کنند خطوط صاف و منحنی با دقت بیشتری رسم شوند.
لایی چسب و لایی پارچه ای
لایی برای فرم دهی به قسمت هایی مانند یقه، سرآستین و لبه لباس به کار می رود. نوع چسب دار آن با حرارت اتو به پارچه می چسبد و باعث ایستایی بهتر لباس می شود.
چسب نواری یا ماتیکی
در طراحی و اصلاح الگو، برای بستن پنس ها یا متصل کردن قسمت های مختلف الگو از چسب استفاده می شود. چسب شفاف گزینه ی مناسبی است، چون خطوط زیر آن به وضوح دیده می شود.
آماده سازی چرخ خیاطی و نخ کشی صحیح
برای شروع انجام دوخت صاف و بدون مشکل، اول باید چرخ خیاطی را به درستی آماده نمایید و نخ کشی آن را به شکل اصولی انجام دهید.
بررسی و آماده سازی اولیه دستگاه
قبل از هر کاری، چرخ خیاطی را خاموش و اطمینان حاصل کنید که هیچ منبع تغذیه ای متصل نباشد. سالم بودن سوزن را بررسی و در صورت وجود خمیدگی، آن را تعویض نمایید. پایه قرقره نخ را در محل مخصوص خود در قسمت بالای چرخ قرار دهید و مطمئن شوید قرقره محکم و بدون لغزش روی پایه ثابت شده است.
عبور نخ از راهنما های بالایی
نخ را از روی قرقره برداشته و از طریق راهنمای فلزی بالای دستگاه عبور دهید. این مسیر به هدایت صحیح نخ کمک و از گره خوردن و پیچ خوردن آن جلوگیری می کند.
تنظیم کشش نخ بالا
نخ را به سمت دیسک های تنظیم کشش هدایت کنید و سپس آن را از فنر کششی عبور دهید.
نخ کردن اهرم بالا آورنده نخ (Take-up lever)
اهرم بالا آورنده نخ وظیفه حرکت دادن نخ بالا و پایین در هنگام دوخت را دارد. نخ را از سوراخ این اهرم عبور دهید تا حرکت آن هنگام دوخت هماهنگ و یکنواخت شود. توجه داشته باشید که نخ به خوبی در سوراخ قرار گیرد و فشار اضافی روی آن وارد نشود.
عبور نخ از راهنماهای نزدیک سوزن
بعد از اهرم بالا آورنده، نخ را از مسیر راهنما های کوچک روی بدنه چرخ و نزدیک سوزن عبور دهید. این کار ثبات نخ را تضمین کرده و مانع از لغزش، لرزش یا گیر کردن آن هنگام دوخت می شود.
نخ کردن سوزن
نخ را از سوراخ سوزن عبور دهید؛ اگر دستگاه شما مجهز به سوزن نخ کن خودکار است، از این قابلیت استفاده کنید تا نخ کشی سریع و دقیق انجام شود. دقت کنید که نخ بدون پیچ خوردگی و از جلو به عقب وارد سوراخ شود.
پر کردن ماسوره و قرار دادن آن در ماکو
ماسوره را روی پایه مخصوص قرار داده و نخ را به دور آن بپیچید. با روشن کردن چرخ، ماسوره را به طور یکنواخت پر کنید. بعد از پر شدن، ماسوره را داخل قاب مخصوص خود (ماکو) قرار دهید و نخ را از مسیر های تعیین شده عبور دهید تا کشش نخ پایین هم به درستی تنظیم شود.
تنظیم کشش ماسوره و بررسی نهایی
پیچ کشش ماسوره را با پیچ گوشتی مناسب تنظیم کنید؛ کشش نباید بیش از حد سفت یا خیلی شل باشد تا دوخت یکنواخت و منظمی ایجاد شود. در پایان مسیر نخ را دوباره چک کنید تا هیچ گره یا پیچ خوردگی وجود نداشته باشد.
آماده سازی برای دوخت
بعد از نخ کشی، قبل از شروع به کار، بررسی کنید که مقدار روغن در کارتل کافی است و سوزن در جای مناسب خود قرار گرفته باشد. فشار پایه و طول دوخت را بسته به نوع پارچه تنظیم کنید. حالا می توانید پارچه را زیر پایه قرار داده و با فشردن پدال، دوخت را شروع نمایید.
تنظیمات ضروری قبل از دوخت راسته
برای شروع دوخت با چرخ راسته دوز صنعتی، توجه به تنظیمات اولیه نه تنها کیفیت دوخت را تضمین می کند، بلکه از آسیب رسیدن به دستگاه و پارچه جلوگیری می نماید. قبل از قرار دادن پارچه زیر پایه، انجام مراحل زیر الزامی است:
● میزان روغن در کارتل: بررسی کنید که کارتل روغن دستگاه پر باشد. نبود روغن یا کم بودن آن موجب گیرپاژ شدن چرخ و افزایش اصطکاک قطعات متحرک می شود.
● تنظیم کشش نخ بالایی: پیچ تنظیم کشش نخ بالایی را طوری بچرخانید که نخ نه شل باشد و نه سفت. کشش درست موجب می گردد دوخت ها یکنواخت و مستحکم باشند و از پاره شدن نخ جلوگیری شود.
● تنظیم کشش نخ ماسوره: پیچ کوچک روی قاب ماسوره را مطابق با ضخامت پارچه و نوع نخ تنظیم نمایید. این کار برای حفظ تعادل دوخت و جلوگیری از جمع شدن یا شل شدن کوک ها ضروری است.
● طول دوخت: با توجه به نوع پارچه، طول کوک را تنظیم کنید. معمولا محدوده طول دوخت بین ۲ تا ۴ میلی متر است، اما برای پارچه های نازک می توان طول کوتاه تر و برای پارچه های ضخیم طول بلند تر انتخاب کرد.
● فشار پایه: فشار پایه بایستی با ضخامت پارچه هماهنگ باشد. برای پارچه های ضخیم فشار بیشتر و برای پارچه های ظریف فشار کمتر اعمال شود تا پارچه به صورت یکنواخت حرکت کند و دوخت ها به صورت صاف انجام شوند.
● جای گیری سوزن: سوزن را بررسی کنید که سالم، بدون خمیدگی و مناسب جنس پارچه باشد. شماره سوزن باید متناسب با ضخامت پارچه و نوع دوخت انتخاب گردد.
● بررسی پدال و اهرم ها: قبل از شروع کار، اطمینان حاصل کنید که پدال و اهرم های بالا برنده پایه و سرقائمی عملکرد صحیحی دارند و بدون گیر یا مشکل مکانیکی کار می کنند.
مراحل دوخت یک درز راسته (گام به گام)
در این بخش از آموزش خیاطی راسته دوزی مراحل دوخت یک درز راسته را به صورت گام به گام شرح می دهیم.
گام اول، آماده سازی پارچه و چرخ راسته دوز
- قبل از هر چیز، پارچه ای که قصد دوخت آن را دارید بررسی و آماده کنید.
- لبه های پارچه را صاف و تمیز کنید و مطمئن شوید هیچ چین خوردگی یا پرز اضافی روی سطح آن وجود ندارد.
- سپس چرخ راسته دوز صنعتی یا خانگی را آماده کنید، از صحت نصب سوزن، ماسوره و توپی اطمینان حاصل کنید و پایه دوخت را در وضعیت مناسب قرار دهید.
- روغن کارتل و سیستم روانکاری چرخ را بررسی کنید تا از گیرپاژ یا توقف ناگهانی حین دوخت جلوگیری شود.
گام دوم، نخ کشی صحیح
- برای نخ بالایی، ابتدا نخ را روی دوک قرار دهید و از آنتن و پیچ های کشش و مسیر های راهنمایی عبور دهید و در نهایت آن را از سوراخ سوزن از سمت چپ به راست رد کنید.
- برای نخ پایینی، ماسوره را در ماکو قرار دهید و آن را در جای خود بگذارید.
گام سوم، تنظیمات اولیه دستگاه
حالا باید تنظیمات پایه ای چرخ را انجام دهید: فشار پایه، کشش نخ بالا و پایین، طول دوخت و جایگیری صحیح سوزن را بررسی و تنظیم کنید.
● فشار پایه برای پارچه های ضخیم کمی بیشتر و برای پارچه های نازک کمتر باشد.
● طول دوخت را بسته به نوع پارچه بین ۲ تا ۴ میلی متر انتخاب کنید.
● همچنین اطمینان حاصل نمایید که سوزن سالم باشد و شماره مناسب آن را برای پارچه انتخاب کنید.
گام چهارم، قرار دادن پارچه زیر پایه
- پارچه را با دقت زیر پایه دوخت قرار دهید و لبه آن را طوری تنظیم کنید که مسیر دوخت مستقیم و صاف حفظ شود.
- برای جلوگیری از انحراف، از نشانه های روی صفحه دوخت یا خطوط پارچه کمک بگیرید.
- پایه را پایین بیاورید تا پارچه محکم در جای خود قرار گیرد و آماده حرکت در مسیر دوخت شود.
گام پنجم، شروع دوخت
- با فشار ملایم پدال، دستگاه را روشن کنید تا حرکت شروع شود و سوزن پارچه را یکنواخت جلو ببرد.
- در ابتدای دوخت چند بار از سرقائمی استفاده کنید تا شروع دوخت محکم شود و نخ ها در ابتدای مسیر ثابت بمانند.
- در طول دوخت، پارچه را با دست هدایت نمایید و فشار را ثابت نگه دارید تا دوخت کاملا مستقیم و یکنواخت باشد.
گام ششم، پایان دوخت و محکم کردن کوک ها
- بعد از رسیدن به انتهای درز، سوزن را بالا بیاورید و پایه را بالا دهید.
- چند بار از سرقائمی استفاده کنید تا دوخت انتهایی محکم و از باز شدن درز جلوگیری شود.
- پارچه را به آرامی بیرون بکشید و نخ ها را حدود ۵ سانتی متر از لبه برش دهید تا برای دوخت بعدی آماده باشد.
گام هفتم، بررسی کیفیت دوخت
و در آخر این آموزش خیاطی راسته دوزی هم بایستی دوخت انجام شده را بررسی کنید؛ خطوط دوخت صاف و یکنواخت باشد، کوک ها شل یا سفت نباشند و هیچ پارگی نخ مشاهده نشود.
عیب یابی مشکلات رایج در راسته دوزی
در راسته دوزی صنعتی مشکلاتی مثل جمع شدن نخ زیر پارچه، پاره شدن نخ و ناقص دوختن پارچه معمول است. این ایرادات اغلب به علت تنظیم نادرست سوزن و نخ، انتخاب نادرست سوزن یا نخ و کم توجهی به نگهداری دستگاه رخ می‌دهند. برای رفع آن ها کافیست تنظیمات دستگاه درست شود، از سوزن و نخ باکیفیتی استفاده و قطعات داخلی دستگاه مرتب بررسی و سرویس شوند.
جمع شدن نخ زیر پارچه در راسته دوز صنعتی
یکی از مشکلات متداول در هنگام دوخت، شل شدن دوخت در زیر پارچه است که باعث گره خوردن و جمع شدن نخ می شود. این ایراد معمولا ناشی از تنظیم نامناسب قطعه ی تنظیم نخ یا زاویه فنر فنتول است و اگر توجه کافی به آن نشود، کیفیت کار به شدت کاهش می یابد.
راه حل
اول پیچ زیر تنظیم نخ را شل کنید و سپس هنگام رسیدن به انتهای تنظیم، قبل از باز شدن پولکی ها، آن را به اندازه 1 میلی متر عقب بکشید تا پولکی بسته بماند و در نهایت پیچ را مجدد سفت نمایید. زاویه فنر فنتول باید حدود 45 درجه باشد. همچنین اطمینان حاصل کنید که نخ سوزن توسط اهرم کشش به اندازه کافی سفت یا شل شده باشد تا دوخت یکنواخت شود.
شکستن مکرر سوزن راسته دوز
شکستن سوزن یکی از رایج ترین مشکلاتی است که حتی خیاطان حرفه ای هم با آن مواجه می شوند. علل اصلی این موضوع شامل نصب نادرست سوزن، استفاده از سوزن بی کیفیت یا نامتناسب با جنس پارچه و برخورد سوزن با پایه است.
راه حل
گودی سوزن را به سمت راست قرار دهید و آن را تا انتها بالا ببرید، سپس پیچ سوزن بند را محکم کنید. از سوزن های استاندارد ژاپنی یا آلمانی استفاده و شماره سوزن را متناسب با ضخامت پارچه انتخاب نمایید. در صورتی که سوزن با پایه برخورد می کند، پیچ پیشانی را شل و پایه را طوری تنظیم کنید که سوزن در وسط قرار گیرد، سپس مجدد پیچ را سفت نمایید.
پاره شدن نخ در راسته دوز
پاره شدن نخ می تواند به دلیل کشش بیش از حد، نخ کشی اشتباه، سوزن نوک پر یا کیفیت پایین نخ رخ دهد. این مشکل علاوه بر کند شدن فرایند دوخت، ممکن است باعث ایجاد خسارت به دستگاه هم شود.
راه حل
نخ را به درستی از مسیر مشخص عبور دهید، اهرم کشش نخ را کمی شل کنید، سوزن را با گودی مناسب نصب و از سوزن با کیفیت استفاده نمایید. همچنین نوک ماکو را بررسی و در صورت لب پر شدن با سنباده نرم اصلاح کنید و مطمئن شوید که پرز و نخ در ماکو باقی نمانده باشد.
ناقص دوختن یا رد کردن دوخت
اگر دوخت روی پارچه ناقص اجرا گردد یا گاهی اجرا نشود، دلیل آن معمولاً نوک پر بودن سوزن یا عدم تطابق شماره سوزن با جنس پارچه است. این مشکل به راحتی سبب کاهش کیفیت کار و نارضایتی مشتری می شود.
راه حل
سوزن را بررسی و در صورت نوک پر بودن تعویض کنید. شماره سوزن را با توجه به ضخامت پارچه انتخاب نمایید و قبل از شروع دوخت، یک کوک تست روی پارچه مشابه بزنید تا از اجرای صحیح آن مطمئن شوید.
صدای غیر عادی و لرزش چرخ راسته دوز
صدای ناهنجار و لرزش غیر طبیعی معمولا به دلیل کمبود روغن، فرسودگی قطعات داخلی یا مشکل در سروموتور و دینام ایجاد می گردد. اگر این موضوع نادیده گرفته شود، باعث آسیب جدی به دستگاه خواهد شد.
راه حل
سطح روغن را بررسی و از روغن با کیفیت استفاده نمایید. مسیر شلنگ و پمپ روغن را کنترل و در صورت نیاز آن ها را تعمیر یا تعویض کنید. در صورت لرزش شدید سروموتور یا دینام، تعمیر برد یا صفحه کلاچ باید توسط تکنسین مجربی انجام گیرد.
گیر کردن نخ در کمپلت و نمایش ارور
گیر کردن نخ در کمپلت معمولا زمانی رخ می دهد که دوخت بدون پارچه انجام پذیرد یا سوزن شکسته وارد کمپلت شود. این مشکل به خصوص برای مبتدی ها بسیار شایع است و باعث توقف کامل دستگاه و نمایش ارور 01 یا 08 می شود.
راه حل
از دوخت با وجود پارچه زیر پایه اطمینان حاصل نمایید. در صورت گیر کردن نخ یا شکستن سوزن، کمپلت را بررسی و تمیز کنید.
پایین بودن کیفیت دوخت
دوختی که شل، نامنظم یا نامتوازن باشد، معمولا ناشی از مسیر نخ کشی اشتباه، فنر های فنتول یا تنظیمات ناصحیح سوزن و ماکو است. این ایرادات به سرعت کیفیت نهایی کار را کاهش می دهند.
راه حل
مسیر نخ کشی را از ابتدا بررسی کنید، فنر های فنتول و کشش نخ را تنظیم نمایید، سوزن سالم و متناسب با پارچه انتخاب و ماسوره و ماکو را از نظر سلامت و روان بودن حرکت انها کنترل کنید.
سخن پایانی
آموزش خیاطی راسته دوزی به شما کمک می کند پارچه ها را صاف و منظم بدوزید و زمینه ای برای یادگیری دوخت های حرفه ای تر فراهم می کند. برای شروع این آموزش داشتن ابزار مناسب مثل چرخ راسته دوز، قیچی، متر، نخ و سوزن با کیفیت، اتو و میز برش ضروری است.
یادگیری اصول اولیه ای مثل نخ کشی درست و تنظیمات دستگاه در راسته دوزی باعث می شود دوخت شما یکنواخت و بدون نقص باشد. همچنین، شناخت مشکلات رایجی مانند پاره شدن نخ، شکستن سوزن یا جمع شدن دوخت و یادگیری راه حل های آن ها به شما کمک می کند که کار حرفه ای و با کیفیت تری ارائه دهید و مهارت خود را سریع تر بالا ببرید.
